مزایا و معایب دستگاه‌های اسپری ثابت، چرخشی تک محوره و دوار چند محوره
انتخاب دستگاه اسپری مناسب جهت تمیز کردن تجهیزات فرآیندی بسیار پیچیده‌تر از قرار دادن یک توپ اسپری در بالای مخزن و وصل کردن سیستم شستشو در محل (CIP) است. برای شستشوی تجهیزات و لوله‌ها؛ نوع دستگاه اسپری، مکان و سرعت/ فشار جریان، معیارهای حیاتی برای تمیز کردن اصولی سیستم فرآیندی هستند. ابتدا باید دستگاه‌های اسپری مناسب انتخاب شود و پس از آن، پمپ تامین CIP براساس دبی و فشار مورد نیاز مشخص شود.
هنگام انتخاب دستگاه اسپری، فاکتورهای زیادی باید درنظر گرفته شود:
- نوع بقایای محصول (مایع، ویسکوز (چسبناک)، جامد، چسبنده، خشک شده، دانه، خمیر و غیره).
- نوع تجهیزات (سیلو، مخزن، کانال، میکسر، خشک کن، تبخیر کننده، پرکننده و غیره).
- شکل و اندازه تجهیزات (عمودی، افقی، گرد، مستطیلی).
- آیا همزن یا بافل وجود دارد؟
- آیا خط لوله تخلیه با ظروف تمیز می‌شود؟
- آیا دستگاه اسپری در محصول باقی می‌ماند؟
- آیا محصول می‌تواند سوراخ‌ها را ببندد یا چرخش دستگاه اسپری چرخشی را متوقف کند؟
دستگاه‌های اسپری ممکن است شامل اسپری‌های ساکن، چرخشی تک محوره یا مداری چند محوره باشند. دستگاه‌های اسپری در کاربردهای بهداشتی نیز باید کاملا بهداشتی باشند. استاندارد بهداشتی A-3 برای دستگاه‌های اسپری، معیارهایی را برای اسپری‌های بهداشتی، از جمله مواد، پوشش سطح، شعاع گوشه‌ها، قابلیت تمیز کردن و موارد دیگر که برای تجهیزات فرآیندی غذا حیاتی هستند، تعریف می‌کند.
- دستگاه‌های اسپری ثابت
دستگاه‌های اسپری ثابت رایج‌ترین نوع اسپری‌ها هستند که با ظهور سیستم شستشو در محل (CIP) ساخته شده‌اند. آن‌ها برای پسماندهای سبک مانند شیر مایع، آب پنیر، نوشیدنی‌ها و دیگر ذراتی که به راحتی قابل حذف هستند، مناسب‌اند. این دستگاه‌ها با عمل آبشاری همراه با تجزیه شیمیایی پسماندها، شستشو را انجام می‌دهند.
از مزایای دستگاه‌های اسپری ثابت می‌توان به ارزان بودن و عدم استفاده از قطعات متحرک برای سایش اشاره کرد. آن‌ها می‌توانند مستقیما به محل مورد نظر اسپری شوند و الگوی اسپری آن‌ها به راحتی قابل برنامه‌ریزی است. بازبینی و نگهداری این دستگاه‌ها نیز به آسانی انجام می‌شود.
از معایب دستگاه‌های اسپری ثابت می‌توان به تاثیر کم آن‌ها بر روی پسماندهای مقاوم اشاره کرد. همچنین ممکن است سطوح نامنظم را بطور کامل پوشش ندهند و عملکرد محدودی در پوشش اسپری دارند.
- اسپری‌های چرخشی تک محوره
اسپری‌های چرخشی تک محوره دستگاه‌هایی هستند که در اثر واکنش محلول‌های خارج شده از روزنه‌ها می‌چرخند.
مزیت دستگاه‌های اسپری چرخشی تک محوره این است که تاثیر بیشتری بر پسماندهای مقاوم نسبت به دستگاه‌های اسپری ثابت دارند و همچنین سطوح نامنظم را پوشش می‌دهند. این دستگاه‌ها پوشش کاملی را در نقطه مورد نظر اسپری و عملکرد بهتر با سرعت جریان پایین‌تر از اسپری‌های ثابت ارائه می‌دهند.
با این وجود این دستگاه‌ها به راحتی توسط ذرات خارجی متوقف می‌شوند و قطعات آن‌ها به مرور زمان فرسوده می‌شوند. همچنین هیچ راهی برای تأیید چرخش در چنین دستگاه‌هایی وجود ندارد.
- اسپری‌های چرخشی چند محوره
اسپری‌های چرخشی چند محوره دستگاه‌هایی هستند که با جریان یافتن مایع در یک توربین می‌چرخند. نازل‌های اسپری مانند یک توپ نخ در یک مدار می‌چرخند و می‌توانند نقاط وسیعی را با یک دستگاه از طریق مدار 360 درجه پوشش دهند. از مزایای این دستگاه‌های اسپری می‌توان به تاثیر بالای آن‌ها برای تمیز کردن بقایای سخت و پوشش خوب اسپری در فواصل طولانی اشاره کرد. آن‌ها همچنین با سرعت جریان کمتری نسبت به سایر دستگاه‌های اسپری کار می‌کنند و پوشش اسپری خوبی برای سطوح نامنظم دارند.
با این حال، چنین دستگاه‌هایی هزینه اولیه بالایی را نیز متحمل می‌شوند.
سایر ملاحضات
صرفنظر از دستگاه اسپری انتخاب شده، سیستم CIP باید دارای یک صافی یا پالایش کننده مناسب باشد تا از مسدود شدن ذرات یا توقف چرخش دستگاه‌ها جلوگیری کند. هنگامیکه یک همزن، بافل یا نواحی کور در درگاه‌های بالایی وجود دارد، اسپری‌های متعدد لازم است تا از “سایه شدن” جلوگیری شود. برای اطمینان از پوشش کامل کاربردهای اسپری، می‌توان یک “آزمایش ریبوفلاوین” انجام داد تا تایید کند که دستگاه اسپری تمام سطوح را توسط تماس مستقیم، جریان آبشاری یا برخورد ثانویه به طور کامل پوشش می‌دهد. این آزمایش عملکرد واقعی تمیز کردن با بقایای محصول را تایید نمی‌کند، اما ثابت می‌کند که همه سطوح تحت پوشش CIP هستند.
توصیه می‌شود که کاربران حتما آزمایش را انجام دهند تا مطمئن شوند که دستگاه‌های اسپری انتخاب شده پوشش لازم را ارائه می‌دهند و عملکرد تمیز کردن را تحت شرایط واقعی عملیات و CIP تایید می‌کنند.
منبع:
https://www.dairyfoods.com/articles/95364-selecting-a-spray-device-for-clean-in-place-equipment
