به گزارش ایسنا متوسط استاندارد جهانی مصرف شیر ۱۵۰ کیلوگرم است، اما در حال حاضر ما چیزی حدود نصف آن را مصرف می‌کنیم.
به گفته هدایت‌نیا، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی، در حال حاضر، بازار ایران به دلیل تورم و کاهش قدرت خرید مردم کشش فروش محصولات را ندارد. صادرات نیز با توجه به افزایش قیمت شیر در ایران و کاهش قیمت جهانی شیر با مشکلاتی مواجه شده است. این موضوع باعث ۴۰ هزار تن بار دپو در کارخانجات شده است.
با توجه به اینکه شیر از جمله اقلام دارای قیمت دستوری است، اما علی‌رغم تورم بازار، کارخانجات قیمت محصولات خود را از ابتدای ۶ ماهه دوم سال جاری تاکنون افزایش نداده‌اند. با توجه به عدم کشش بازار، قطعا با افزایش قیمت، خرید مردم نیز کاهش پیدا خواهد کرد و دپوی کارخانجات افزایش خواهد یافت.
کاهش قدرت خرید مردم در پی نرخ تورم هرساله، امری دور از ذهن نیست. قیمت‌گذاری دستوری زمانی قابل اجرا است که تورم ۴۴ درصدی وجود نداشته باشد. قیمت‌گذاری دستوری تنش‌های زیادی ایجاد می‌کند. قیمت دستوری باید حذف و کارخانجات براساس قانون تجارت کالاهای خود را قیمت‌گذاری کنند.
کاهش سرانه مصرف در نتیجه رکود این صنعت امری دور از ذهن نیست. در حال حاضر سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران ۷۰ کیلوگرم است (نصف متوسط استاندارد جهانی) و درصورت توزیع شیر به تمامی مدارس، سرانه مصرف تا ۱۰ کیلوگرم افزایش خواهد داشت، از سال ۱۳۹۶ عملا توزیع شیر مدارس متوقف شده است، در سال جاری نیز با فشار تولیدکنندگان و دولت توزیع شیر مدرسه فقط در حد دانش‌آموزان ابتدایی مدارس دولتی برقرار شده است. با توجه به کاهش سرانه مصرف شیر از ۱۰ سال گذشته تاکنون بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان روندی افزایشی داشته است.
لزوم فرهنگسازی در خصوص مصرف شیر و لبنیات پاستوریزه به جای غیر پاستوریزه یا سنتی
متاسفانه برخی مردم به جهت کاهش قدرت خرید به مصرف لبنیات غیرپاستوریزه (سنتی) روی می‌آورند. مصرف اینگونه لبنیات که به اصطلاح لبنیات فله‌ای نامیده می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های مزمن مخصوصا تب مالت باشد، بطوریکه در ایران طی سال گذشته آمار مبتلایان تب مالت به ۲۲هزار نفر رسید.
هزینه پایین‌تر اینگونه لبنیات نسبت به لبنیات کارخانه‌ای می‌تواند به دلایلی مانند عدم پرداخت هزینه توزیع و پخش و عوارض ارزش افزوده توسط واحدهای سنتی باشد. بعلاوه معمولا شیرهایی با بار میکروبی بالا و کیفیت بهداشتی نسبتا پایین برای تولید لبنیات سنتی استفاده می‌شوند. بنابراین در صورت مصرف ممکن است مشکلات کوتاه‌مدت مانند اسهال و استفراغ مخصوصا در کودکان و سالمندان، یا مشکلات طولانی‌مدت در اثر مصرف مداوم شامل تب مالت، مقاومت آنتی‌بیوتیکی، یا تب کیو پیش بیاید. همچنین، برای پیشگیری از معدوم شدن شیرهایی که توسط کارخانه‌ها برگشت زده شده‌اند، تولیدکنندگان لبنیات سنتی می‌توانند این شیرهای ناسالم یا بی‌کیفیت را با قیمت پایین خریداری کنند. در نتیجه پایین بودن قیمت لبنیات سنتی می‌تواند یکی از هشدارهای کمبود کیفیت این محصولات باشد.
در بسیاری از موارد، از روی ظاهر و بو نمی‌توان آلوده بودن لبنیات سنتی را تشخیص داد. در برخی موارد به دلیل نگهداری محصول در شرایط دمایی نامناسب یا طولانی مدت ته مزه تلخ ایجاد می‌شود. جوشاندن شیر فله‌ای در منازل با دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد باعث رسوب پروتئین‌ها، از دست رفتن ویتامین‌ها و باکتری‌های مفید، و کاهش ارزش غذایی شیر می‌شود. درحالیکه شیر پاستوریزه در واحدهای صنعتی تا دمای ۷۰ درجه سانتیگراد حرارت می‌بیند و باکتری‌های مفید آن که در هضم و جذب غذا موثراند، ازبین نخواهند رفت.
بعلاوه عملیات پاستوریزاسیون و استریلیزاسیون در کارخانه‌ها باعث از بین رفتن میکروب‌های بیماری‌زا می‌شود. برای مثال، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس موجود در شیر با بار میکروبی بالا، تنها با استریلیزاسیون از بین می‌رود و جوشاندن شیر اثری بر آن ندارد. همچنین، در تولید صنعتی ماست از استارترها و شرایط گرمخانه‌ای، کمک می‌گیرند تا عطر و طعم متفاوتی به ماست بدهند. این درحالی است که در تولید لبنیات سنتی معمولا از ایجاد شرایط دمایی برای ترش و شیرین کردن ماست استفاده می‌شود، که این کار باعث از بین رفتن مدت زمان ماندگاری طعم و بافت مطلوب ماست، و ایجاد آلودگی‌هایی مانند کپک‌زدگی، رشد باکتری‌های بیماری‌زا، و مخمرها می‌شود.
بنابراین با فرهنگسازی در این خصوص و آگاه‌تر شدن مردم نسبت به تفاوت‌های شیر پاستوریزه و غیرپاستوریزه، استفاده از محصولات لبنی سنتی و غیرپاستوریزه که باعث بیماری تب مالت می‌شود کاهش خواهد یافت.
آیا افزودن وایتکس به شیر صحت دارد؟
افزودن هرگونه مواد شیمیایی بازی به شیر تقلب محسوب می‌شود، این مواد افزودنی می‌تواند هرچیزی از جمله وایتکس باشد اما افزودن وایتکس بو و طعم شیر را تغییر می‌دهد. بنابراین موضوع افزودن وایتکس مورد تایید نیست، اما برخی گاوداری‌های سنتی به دلایل مختلف موادی مانند سود را برای تنظیم pH شیر استفاده می‌کنند، اما در گاوداری‌های صنعتی هیچگونه مواد افزودنی به شیر اضافه نمی‌شود. با توجه به اینکه شیر کارخانجات از گاوداری‌های صنعتی تامین می‌شود و همچنین با توجه به نظارت‌ها و آزمایشات شیر ورودی به کارخانجات، چنین مواردی اتفاق نمی‌افتد.
