انتخاب دستگاه اسپری مناسب برای تجهیزات CIP مزایا و معایب دستگاه ‌های اسپری ثابت، چرخشی تک محوره و دوار چند محوره

انتخاب دستگاه اسپری مناسب جهت تمیز کردن تجهیزات فرآیندی بسیار پیچیده تر از قرار دادن یک توپ اسپری در بالای مخزن و وصل کردن سیستم شستشو در محل (CIP) است. برای شستشوی تجهیزات و لوله ها؛ نوع دستگاه اسپری، مکان‌ و سرعت/ فشار جریان، معیارهای حیاتی برای تمیز کردن اصولی سیستم فرآیندی هستند. ابتدا باید دستگاه‌ های اسپری مناسب انتخاب شود و پس از آن، پمپ تامین ‌CIP براساس دبی و فشار مورد نیاز مشخص شود.
هنگام انتخاب دستگاه اسپری، فاکتورهای زیادی باید درنظر گرفته شود:

•  نوع بقایای محصول (مایع، ویسکوز (چسبناک)، جامد، چسبنده، خشک شده، دانه، خمیر و غیره).
•  نوع تجهیزات (سیلو، مخزن، کانال، میکسر، خشک‌ کن، تبخیرکننده، پرکننده و غیره).
•  شکل و اندازه تجهیزات (عمودی، افقی، گرد، مستطیلی).
•  آیا همزن یا بافل وجود دارد؟
•  آیا خط لوله تخلیه با ظروف تمیز می ‌شود؟
•  آیا دستگاه اسپری در محصول باقی می ‌ماند؟
•  آیا محصول می ‌تواند سوراخ ‌ها را ببندد یا چرخش دستگاه اسپری چرخشی را متوقف کند؟

دستگاه ‌های اسپری ممکن است شامل؛ اسپری ‌های ساکن، چرخشی تک محوره یا مداری چند محوره باشند. دستگاه ‌های اسپری در کاربردهای بهداشتی نیز باید کاملا بهداشتی باشند. استاندارد بهداشتی A-3 برای دستگاه های اسپری، معیارهایی را برای اسپری ‌های بهداشتی، از جمله مواد، پوشش سطح، شعاع گوشه‌ ها، قابلیت تمیز کردن و موارد دیگر که برای تجهیزات فرآیندی غذا حیاتی هستند، تعریف می ‌کند.

1. دستگاه ‌های اسپری ثابت

دستگاه‌ های اسپری ثابت رایج ‌ترین نوع اسپری ‌ها هستند که با ظهور سیستم شستشو در محل (CIP) ساخته شده ‌اند. آن ها برای پسماندهای سبک مانند شیر مایع، آب پنیر، نوشیدنی ‌‌ها و دیگر ذراتی که به راحتی قابل حذف هستند؛ مناسب هستند. این دستگاه‌ ها با عمل آبشاری همراه با تجزیه شیمیایی پسماندها، شستشو را انجام می دهند.
از مزایای دستگاه ‌های اسپری ثابت می ‌توان به ارزان بودن و عدم استفاده از قطعات متحرک برای سایش اشاره کرد. آن ها می ‌توانند مستقیما به محل مورد نظر اسپری شوند و الگوی اسپری آن ها به راحتی قابل برنامه ‌ریزی است. بازبینی و نگهداری این دستگاه ها نیز به آسانی انجام می ‌شود.
از معایب دستگاه‌ های اسپری ثابت می ‌توان به تاثیر کم آن ها بر روی پسماندهای مقاوم اشاره کرد. همچنین ممکن است سطوح نامنظم را بطور کامل پوشش ندهند و عملکرد محدودی در پوشش اسپری دارند.

2. اسپری ‌های چرخشی تک محوره

اسپری ‌های چرخشی تک محوره دستگاه ‌هایی هستند که در اثر واکنش محلول ‌های خارج شده از روزنه ‌ها می ‌چرخند.
مزیت دستگاه ‌های اسپری چرخشی تک محوره این است که تاثیر بیشتری بر پسماندهای مقاوم نسبت به دستگاه‌های اسپری ثابت دارند و همچنین سطوح نامنظم را پوشش می ‌دهند. این دستگاه ‌ها پوشش کاملی را در نقطه ‌ی مورد نظر اسپری و عملکرد بهتر با سرعت جریان پایین ‌تر از اسپری ‌های ثابت ارائه می‌ دهند.
با این وجود؛ این دستگاه ها به راحتی توسط ذرات خارجی متوقف می ‌شوند و قطعات آن ها به مرور زمان فرسوده می ‌شوند. همچنین هیچ راهی برای تأیید چرخش در چنین دستگاه هایی وجود ندارد.

3. اسپری ‌های چرخشی چند محوره

اسپری ‌های چرخشی چند محوره دستگاه ‌هایی هستند که با جریان یافتن مایع در یک توربین می ‌چرخند. نازل ‌های اسپری مانند یک توپ نخ در یک مدار می‌ چرخند و می ‌توانند نقاط وسیعی را با یک دستگاه از طریق مدار 360 درجه پوشش دهند.

از مزایای این دستگاه‌ های اسپری می ‌توان به تاثیر بالای آن ها برای تمیز کردن بقایای سخت و پوشش خوب اسپری در فواصل طولانی اشاره کرد. آن ها همچنین با سرعت جریان کمتری نسبت به سایر دستگاه ‌های اسپری کار می‌ کنند و پوشش اسپری خوبی برای سطوح نامنظم دارند.
با این حال، چنین دستگاه ‌هایی هزینه اولیه بالایی را نیز متحمل می ‌شوند.

سایر ملاحضات

صرفنظر از دستگاه‌ اسپری انتخاب شده، سیستم CIP باید دارای یک صافی یا پالایش‌ کننده مناسب باشد تا از مسدود شدن ذرات یا توقف چرخش دستگاه ‌ها جلوگیری کند.
هنگامی که یک همزن، بافل یا نواحی کور در درگاه ‌های بالایی وجود دارد، اسپری ‌های متعدد لازم است تا از "سایه شدن" جلوگیری شود. برای اطمینان از پوشش کامل کاربردهای اسپری، می‌ توان یک "آزمایش ریبوفلاوین" انجام داد تا تایید کند که دستگاه اسپری تمام سطوح را توسط تماس مستقیم، جریان آبشاری یا برخورد ثانویه به طور کامل پوشش می ‌دهد. این آزمایش عملکرد واقعی تمیز کردن با بقایای محصول را تایید نمی ‌کند، اما ثابت می ‌کند که همه سطوح تحت پوشش CIP هستند.
توصیه می ‌شود که کاربران حتما آزمایش را انجام دهند تا مطمئن شوند که دستگاه‌ های اسپری انتخاب شده پوشش لازم را ارائه می ‌دهند و عملکرد تمیز کردن را تحت شرایط واقعی عملیات وCIP  تایید می ‌کنند.

برگرفته از :

https://www.dairyfoods.com/articles/95364-selecting-a-spray-device-for-clean-in-place-equipment