این روزها ماچا همهجا دیده میشود!
در حالی که روش سنتی نوشیدن آن تنها با ترکیب پودر ماچا و آب گرم است، بسیاری از افراد امروزه ماچا را در قالب «ماچا لاته» مصرف میکنند، یک نوشیدنی خامهای، خوشطعم و آرامشبخش که برای خیلیها به بخشی از روتین روزانه تبدیل شده است.
در این میان، یک سؤال کلیدی مطرح است: آیا افزودن شیر به ماچا، خواص آن را کم میکند یا زیاد؟
واقعیت آن است که افزودن شیر ممکن است تا اندازهای از جذب برخی آنتیاکسیدانهای ماچا بکاهد، اما در مقابل، شیر با ترکیباتی چون پروتئین، کلسیم و مواد مغذی خود، ارزش تغذیهای نوشیدنی را افزایش میدهد.
چرا ماچا تا این اندازه مفید است؟
ماچا نوعی چای سبز است که با آسیاب کردن برگ کامل چای به پودر بسیار ریز بهدست میآید. برخلاف چای سبز معمولی که فقط در آب دم شده و تفاله آن دور ریخته میشود، در ماچا کل برگ را مینوشیم، به همین دلیل تمام خواص آن را به طور کامل دریافت میشود.
ماچا سرشار از آنتیاکسیدانهاست، بهویژه ترکیبی به نام EGCG (اپیگالوکاتچین گالات) که تحقیقات نشان داده در کاهش التهاب، بهبود سلامت قلب، و محافظت از سلولها در برابر استرس اکسیداتیو نقش دارد. گفته میشود میزان EGCG در ماچا حدود سه برابر بیشتر از دیگر انواع چای سبز است.
علاوه بر این، ماچا حاوی ترکیب منحصربهفردی از کافئین و ال-تیانین است، آمینواسیدی آرامبخش که تمرکز را بالا برده و ذهن را در حالت «آرام و بیدار» نگه میدارد. مطالعات نشان دادهاند که مصرف منظم ماچا میتواند در مدیریت وزن از طریق افزایش چربیسوزی در حین ورزش، و حتی در سلامت کبد و سمزدایی بدن مؤثر باشد.
اما آیا افزودن شیر میتواند این اثرات را تغییر دهد؟
ماچا بدون شیر
در ژاپن، نوشیدن ماچا خالص یکی از سنتهای کهن است. وقتی ماچا فقط با آب تهیه میشود (بهشرط آنکه آب خیلی داغ نباشد)، جذب آنتیاکسیدانها به حداکثر میرسد چون هیچ ماده دیگری برای تداخل وجود ندارد. طعم ماچای خالص عمیقتر و اصیلتر است؛ آمیزهای از مزه اُمایی، خاکی و اندکی تلخ که برای دوستداران طعم طبیعی چای سبز بسیار دلپذیر است.
اگر هدف، دریافت بیشترین مقدار آنتیاکسیدانها باشد، ماچای خالص بهترین انتخاب خواهد بود.
ماچا با شیر
نوشیدنیهای ترکیبی ماچا و شیر این روزها محبوبیت زیادی پیدا کردهاند، و دلیل آن روشن است: خامهای، نرم، دلپذیر و آرامشبخشاند. شیر نه تنها تلخی ماچا را تعدیل میکند، بلکه منبعی ارزشمند از پروتئین، کلسیم و ویتامین D (در صورت غنیسازی) نیز به شمار میرود. افزودن شیر باعث میشود ماچا تبدیل به یک میانوعده سبک و سیرکننده شود. همچنین پایهای عالی برای افزودن ترکیبات دیگر مانند کلاژن، ادویهها یا آداپتوژنها است. اما همانطور که میدانیم، هر ترکیب خوبی بینقص نیست، شیر ممکن است تا حدی جذب آنتیاکسیدانهای ماچا را کاهش دهد.
علم چه میگوید؟
پروتئین کازئین موجود در شیر میتواند به ترکیبات پلیفنولی مانند کاتچینها (Catechins) چسبیده و مانع جذب کامل آنها شود. در یک مطالعه مشخص شد که فعالیت آنتیاکسیدانی چای وقتی با شیر ترکیب شد، بین ۱۱ تا ۲۷ درصد کاهش یافت. اما جالب است که این کاهش بیشتر در کاتچینهای کوچکتر مثل EGC و EC رخ داد، نه در EGCG که بزرگتر و پایدارتر است. به عبارت سادهتر، EGCG یا همان قهرمان اصلی ماچا تقریباً بیشتر قدرت خود را حفظ میکند. بنابراین حتی اگر شیر کمی از اثربخشی ماچا بکاهد، تأثیرش خیلی چشمگیر نیست.
از طرف دیگر، برخی پژوهشها نشان دادهاند که شیر میتواند قدرت آنتیاکسیدانی را حتی بین ۶ تا ۷۵ درصد افزایش دهد! یعنی هنوز هم معادلهای قطعی وجود ندارد؛ همهچیز به ترکیب شیر، نوع ماچا و نحوه آمادهسازی بستگی دارد.
نتیجهگیری
ماچا، چه با شیر و چه بدون آن، در هر حالت فواید خاص خودش را دارد. اگر هدفت دریافت بیشترین میزان آنتیاکسیدان است، ماچای خالص انتخاب بهتری است. اما اگر ترکیب آن با شیر باعث میشود هر روز از این نوشیدنی لذت ببری، همین تداوم ارزشمندتر از نوشیدن گهگاهی ماچا بهصورت خالص است. در نهایت، آنچه اهمیت دارد پیوستگی در مصرف آنتیاکسیدانهاست، نه بینقص بودن هر فنجان.
مطالب این مقاله صرفاً برای اهداف آموزشی است و جایگزین توصیهی پزشکی یا تغذیهای تخصصی نیست.
برای هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
منابع
Weiss DJ, Anderton CR. Determination of catechins in matcha green tea by micellar electrokinetic chromatography. J Chromatogr A. 2003 Sep 5;1011(1-2):173-80. doi: 10.1016/s0021-9673(03)01133-6. PMID: 14518774.
Mokra D, Joskova M, Mokry J. Therapeutic Effects of Green Tea Polyphenol (‒)-Epigallocatechin-3-Gallate (EGCG) in Relation to Molecular Pathways Controlling Inflammation, Oxidative Stress, and Apoptosis. Int J Mol Sci. 2022 Dec 25;24(1):340. doi: 10.3390/ijms24010340. PMID: 36613784; PMCID: PMC9820274.
Philippe Bourassa, Roland Côté, Surat Hutchandani, Guy Samson, Heidar-Ali Tajmir-Riahi. The effect of milk alpha-casein on the antioxidant activity of tea polyphenols. Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology, Volume 128, 2013, Pages 43-49, ISSN 1011-1344.https://doi.org/10.1016/j.jphotobiol.2013.07.021. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S101113441300167X
Bourassa P, Côté R, Hutchandani S, Samson G, Tajmir-Riahi HA. The effect of milk alpha-casein on the antioxidant activity of tea polyphenols. J Photochem Photobiol B. 2013 Nov 5;128:43-9. doi: 10.1016/j.jphotobiol.2013.07.021. Epub 2013 Aug 20. PMID: 24001682.
